فرازی از مهمترین بخش یادداشت مهدی بستانچی، رئیس انجمن

درماه های اخیر ممنوعیت تبلیغ کولرهای گازی موجب تعجب و سئوال محافل حرفه‌ای و صنعتی این حوزه شد. بر اساس مصوبه شورای عالی انرژی، وظیفه ممنوع کردن تبلیغ کالا‌های با مصرف انرژی بالا و فاقد سازگاری لازم با اقلیم‌های مختلف کشور، بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گذاشته شده است تا این وزارتخانه با همکاری دستگاه‌های ذیربط به ویژه سازمان صدا و سیما اقدامات لازم را برای ممنوعیت تبلیغ این گونه کالا‌ها براساس پیشنهاد وزارتخانه‌های نفت و نیرو و هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت به عمل آورد. اما این مصوبه در حالی صادر شده که به‌ تعدد، شاهد تبلیغ کولر‌های گازی از شبکه‌های مختلف صدا و سیما و گا‌ها نصب بنر‌های شهری در این زمینه هستیم.

در وهله نخست به نظر می‌رسد حساسیت به موضوع کولرهای گازی، به دلیل مصرف برق این محصولات است، اما یک محاسبه سرانگشتی نشان می‌دهد درحالی که مصرف ۲۰ میلیون کولر آبی در کشور در فصل گرم سال، ۱۰ هزار مگاوات انرژی الکتریکی است، شاهد مصرف ۲۰ هزار مگاواتی ۱۰ میلیون کولر گازی در کشور در فصول گرم سال هستیم!

این تناقض  را می توان در چند بخش اساسی بررسی کرد:

اول اینکه اگر کولرهای گازی بار سنگینی در حوزه مصرف انرژی محسوب می‌شوند، که  البته به طور حتم این گونه است، اما باید دید چرا همچنان تبلیغ این نوع تجهیزات به صورت گسترده در سطح شهرها و رسانه‌های ملی انجام می شود؟ و دوم این که موضوع بسیار مهم‌تر و آسیب رسان به صنعت و اقتصاد کشور، یعنی قاچاق در این حوزه چرا نادیده گرفته می‌شود و چرا برنامه‌ریزی مناسب و روشن و متقنی برای تولید و تامین نیازهای داخلی و جلوگیری از قاچاق این کالا صورت نمی‌پذیرد؟ 

حسب اعلام مسئولان تشکل‌های مربوط، کولر گازی اجنرال و انواع دیگر کولر گازی در صدر قاچاق لوازم خانگی در ایران قرار دارند و تنها در سال ۹۵ و ۸ ماهه 1395 و  سال 1396، حدود ۴۵۰ میلیون دلار کولر گازی به صورت قاچاق وارد کشور شده است!

همچنین براساس  اعلام فرمانده انتظامی استان البرز در پاییز 1402 یکی از واحدهای تجاری سطح استان اقدام به  واردات بیش از 2500 دستگاه اسپیلت کولر گازی و پکیج دیواری کرده و بدون اینکه در سامانه جامع انبارها این کالاها را ثبت نمایند، اقدام به فروش آنها در بازار کرده است.

و سئوال این که چه اقدامات بازدارنده‌ای در این زمینه یعنی قاچاق به عنوان مساله حاد و مزمن صنایع کشور صورت پذیرفته است؟

نکته بسیار قابل تامل آن که برآوردها نشان می‌دهند که نیاز بازار کشور سالانه حدود ۷۰۰ هزار دستگاه است که تقریبا ۴۰۰ هزار دستگاه آن در داخل تولید می‌شود. به همین دلیل سالانه چیزی حدود  ۳۰۰ هزار دستگاه کولرگازی به کشور قاچاق می‌شود.

به این ترتیب بیش و پیش از هر اقدامی از جمله اقدامات «یک بام و دوهوایی» مانند ممنوعیت تبیلغ کولرهای گازی، انتظار می‌رود در مبادی ورودی، تلاش‌های بیشتری در خصوص کنترل قاچاق کولر که بعضا با برندهای زیر پله‌ای و در کشورهایی با بنیه تولیدی بسیار ضعیف ساخته می‌شوند،  انجام گردد؛ چرا که این محصولات اصولا از لحاظ مصرف انرژی از فنآوری روز دنیا بهره‌مند نیستند. بنابراین نظارت بر تولید با کیفیت این نوع تجهیزات و ارائه تسهیلات کارآمد به تولید کنندگان ذیصلاح داخلی و بهره مندی از  پنل‌های خورشیدی در تولید این تجیهزات تا حدودی می‌تواند این معضل را کاهش دهد.

اما راه حل  دیگر برای خنک کردن  ساختمان‌ها در فصول گرم سال مربوط به  طراحی تهویه طبیعی در معماری پایدار  است؛ راهکاری که امروزه در کشورهای توسعه یافته مورد توجه جدی است و در کشور ما نیز توجه به آن، اولویت قطعی دارد. 

برای ایجاد تهویه طبیعی در معماری باید قبل از اجرای ساختمان، تحقیقاتی در خصوص انتخاب بهترین موقعیت ساختمان به منظور ایجاد تهویه مناسب از بادهای غالب انجام شود. همچنین عناصر طراحی وجود دارد که باید در ساختمان گنجانده شوند تا امکان دسترسی آزاد به هوا فراهم گردد. به عنوان مثال، پنجره‌های طبقه بالایی در در جهتی نصب شوند تا دسترسی راحت هوا به طبقات پایین‌دست فراهم شود.

برای بسیاری از خانه‌های خصوصی، ساختمان کارآمد همراه با تهویه طبیعی برای برآوردن نیازهای تهویه کافی است. سازه‌های بزرگتر ممکن است به ترکیبی از تهویه طبیعی و مکانیکی نیاز داشته باشند تا کیفیت هوا در سطح معقولی حفظ شود. ساختمان‌های سبز اغلب به‌طور خاص طراحی می‌شوند که عمدتاً به دلایل بهره‌وری انرژی بر تهویه طبیعی تکیه می‌کنند و همچنین می‌توان ساختمان‌ها را برای سازگاری با تهویه طبیعی، برای افرادی که علاقه‌مند به کارآمدتر کردن سازه‌ها در مصرف انرژی هستند، بازسازی کرد.

هدف اصلی تهویه طبیعی این است که به هوای محیط بیرون اجازه دهد تا رطوبت کم، جریان باد با دمای متوسط را به عنوان منبع خنک کننده جایگزین برای ساختمان فراهم کند و گردش هوا را در سرتاسر ساختمان فراهم نماید. با استفاده از این روش، مالکان ساختمان می توانند با خاموش کردن سیستم تهویه مطبوع در زمانی که دما مناسب است، در هزینه های انرژی صرفه جویی کنند. تهویه طبیعی می‌تواند‌ جایگزین تمام یا بخشی از یک سیستم مکانیکی شود و هزینه‌های خرید انواع سیستم تهویه مطبوع هوا، اجرای کانال انتقال هوا و هزینه مصرف انرژی را برای مالک کاهش دهد.