چشم‌اندازی به افق صنعت تهویه مطبوع
حضور شرکت بابک مس ایرانیان در نمایشگاه بین‌المللی تاسیسات با معرفی محصولات جدید
14 مهر 1402
بررسی وضعیت تولید در شرایط اقتصادی امروز در گفت‌وگو با مهدی بستانچی
14 مهر 1402
شراره کامرانی دبیر کل انجمن تولیدکنندگان سیستم‌های تهویه مطبوع ایران کارکرد تشکل‌های اقتصادی را در دو سطح کلان و خرد می‌توان تحلیل کرد. در سطح کلان می‌توان سوال کرد که کارکرد تشکل‌های اقتصادی به عنوان یک «نهاد» در جامعه چیست؟ و اثر جمعی کنش‌های فردی در تشکل که در قالب رفتار کلی نهاد تشکل‌گرایی در جامعه بروز می‌یابد، چیست؟
کارکردی‌ترین پاسخ به این پرسش آن است که این سازمان‌ها به دوام و بقا –و احیاناً توسعه- بخش خصوصی در کشور کمک می‌کنند. نقطه افتراق تشکل و تشکل‌گرایی در کشور ما با جوامع توسعه‌یافته، عموماً بر همین نکته یعنی نقش تشکل و تشکل‌گرایی و حمایت از «بخش خصوصی» متمرکز است. در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته، عمده‌ترین وظیفه تشکل در کنار «هواداری» از منافع بخش خصوصی، «تنظیم‌گری» است و تشکل‌ها در کنار یا به نمایندگی از دولت، قوانین، سیاست‌ها یا شرایط فعالیت اعضای خود در صنوف مختلف را تدوین یا تسهیل می‌کنند، سهم قابل‌توجهی از انرژی تشکل‌ها در ایران برای مراقبت از حیات بخش خصوصی و در واقع برای محافظت از «حق مالکیت» مصروف می‌شود. علت این وضعیت را باید در زمینه‌های دولتی اقتصاد ایران جست؛ اقتصادی که بیش از ۸۵ درصد آن دولتی است، به‌راحتی مجال بروز و ظهور به بخش خصوصی را نمی‌دهد یا مسیر آن را ناهموار می‌کند و تشکل‌ها به شیوه‌های مختلف در پی سازماندهی نیروی خود برای غلبه بر مشکلات ناشی از اقتصاد دولتی و تلاش برای بهبود وضعیت هستند.
به سخن دیگر می‌توان گفت ناترازی نقش و سهم دولت و بخش خصوصی در اقتصاد کشور به وضعیتی منجر شده است که تشکل‌ها از یکی از اساسی‌ترین کارکردهای خود یعنی «تنظیم‌گری» بازمانده‌اند و دولت به عنوان ید واحده تصمیمات مورد نظر را اعمال می‌کند. اگرچه ابزارهایی از قبیل مواد ۲ و ۳ «قانون بهبود فضای کسب‌وکار» یا «شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی» برای ترمیم این وضعیت و استفاده از پتانسیل تشکل‌ها در تصمیم‌سازی در قالب ارائه مشورت به سه قوه، تمهید شده است، اما به اذعان کارشناسان این فرآیندها با سازوکارهای تنظیم‌گرانه فاصله معناداری دارند. از این منظر، می‌توان گفت رابطه دولت و تشکل‌های اقتصادی در ایران هنوز شکل مناسبی نیافته است.
دقیق‌تر آنکه رابطه دولت و تشکل‌ها در ادوار مختلف، اصولاً تابع نگاه دولت به بخش خصوصی بوده و به تناسب این نگاه، تشکل‌های اقتصادی مجال بروز و فعالیت یا رشد و توسعه یافته‌اند؛ به این صورت که پس از انقلاب و بعد از پشت سر گذاشتن دوره مدیریت کاملاً دولتی اقتصاد در دهه 60، به صورت تدریجی فضا برای فعالیت تشکل‌های اقتصادی بازتر شد، اما از همان زمان عدم سازمان‌یافتگی رابطه دولت و تشکل‌های اقتصادی باعث می‌شد تعامل این دو بخش غالباً مبتنی بر روابط اتفاقی مسوولان تشکل‌ها و سازمان‌های دولتی باشد و تشکل‌هایی که از حضور کارآفرینان بزرگ، مورد اعتماد یا مورد احترام دولت در هیات رئیسه خود بهره‌مند بودند، عموماً روابط نزدیک‌تری با دولت برقرار می‌کردند؛ در حالی که تشکل‌های فاقد این زمینه، در ارتباط‌گیری با دولت و تاثیرگذاری بر تصمیمات، کامیابی لازم را نداشتند. به مرور و به موازات افزایش مشروعیت یا اعتبار تشکل‌های اقتصادی، این رابطه تا حدودی سازماندهی شد و تشکل‌ها براساس تکالیف قانونی دولت در رابطه با این سازمان‌ها، در مواردی طرف مشورت دولت یا سازمان‌های دولتی قرار گرفتند، اما همان‌گونه که در بالا اشاره شد بسیاری از دیدگاه‌ها تا حدود زیادی بر صوری بودن این رابطه تاکید دارند.
در سطح خرد تحلیل کارکردی تشکل‌های اقتصادی اما می‌توان به «نقش افراد» در این سازمان‌ها اشاره کرد. در این سطح می‌توان پرسید، افراد در تشکل‌های اقتصادی چه نقشی دارند و این نقش‌ها چه کارکرد و اصولاً چه تاثیری بر تشکل دارند.
بدیهی‌ترین پاسخ به این پرسش آن است که افراد با گردهمایی و تشکیل اجتماع در تشکل‌های اقتصادی، تلاش می‌کنند منافع صنفی خود را تامین کنند. به تناسب میزان مشارکت اعضا، فعالیت‌های تشکل وسعت پیدا می‌کند و تشکل خدمات بیشتری به اعضا ارائه می‌دهد و همچنین این رشد باعث می‌شود تشکل در عرصه عمومی فضای بیشتری را اشغال کند که پیامد آن، بی‌شک توفیق بیشتر تشکل در نمایندگی منافع اعضا و احیاناً کسب جایگاه تنظیم‌گری است که می‌توان از آن به تاثیر عاملان یا کنشگران تشکلی بر ساختارهای مربوط به حوزه تشکل‌ها تعبیر کرد.
در کشور ما تشکل‌های اقتصادی پرشماری فعالیت می‌کنند که در مراجع مختلف به ثبت رسیده‌اند. انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان سیستم‌های تهویه مطبوع ایران، یکی از تشکل‌هایی است که با هدف تامین منافع و تاثیرگذاری بر محیط فعالیت اعضا و نیز تاثیرگذاری بر محیط سیاستگذاری صنعت تهویه مطبوع فعالیت می‌کند. این انجمن در سال ۱۳۹۴ به ثبت رسیده و از آن زمان، تلاش‌های موفقی را به‌خصوص در جهت ایجاد انسجام صنفی و همچنین حضور در عرصه‌های تصمیم‌گیری ایفا کرده است. اعضای این انجمن در سه شاخه تولید محصول نهایی، قطعات و ادوات فعالیت دارند و از سراسر ایران به عضویت انجمن درآمده‌اند.
انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان سیستم‌های تهویه مطبوع ایران با علم به کمبودها و نقایص موجود در فضاهای تشکلی یا مربوط به تشکل‌ها، اما با ایمان به نقش کنش‌های تشکلی بر بهبود محیط کسب‌وکار اعضا و با هدف کلی معرفی فراگیر توانمندی‌های صنعت تهویه مطبوع ایران به جامعه و مسوولان و با استراتژی تعمیق نفوذ و حضور در نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر، برنامه‌های جامعی را در جهت خدمت‌رسانی به اعضای تشکل و همچنین تعامل با سازمان‌ها و نهادهای متولی در دست اقدام دارد که بی‌شک توفیق این برنامه‌ها در گرو مشارکت مسوولانه و متعهدانه تک‌تک اعضا در فرآیندهای پیش‌بینی‌شده است.
در این راستا انجمن ضمن دعوت از تمامی تولیدکنندگان سیستم‌های تهویه مطبوع (محصول نهایی/ قطعات/ ادوات) به عضویت در انجمن و همچنین با فراخوان صاحبان ایده یا هرگونه طرح و برنامه در جهت اعتلای انجمن و صنعت برای همفکری و مشورت، از اعضای تشکل صمیمانه درخواست می‌کند با مشارکت حداکثری، انجمن را در اجرای برنامه‌ها و تحقق اهداف همراهی و پیشنهاد‌ها و انتقادهای خود را به انجمن ارسال کنند.
بی‌تردید برآیند این نوع مشارکت و همراهی همه‌جانبه، به ترفیع جایگاه انجمن در جامعه و نزد مسوولان منجر خواهد شد که پی‌آیند آن نیز حرکت به سمت‌وسوی افقی است که در چشم‌انداز آن، انجمن مرجعیت متقن را نه‌تنها برای مشاوره به دولت، بلکه برای بر عهده گرفتن نقش‌های تنظیم‌گرانه حوزه صنعت تهویه مطبوع به دست خواهد آورد.
منبع: دنیای اقتصاد
